Bezorgde blikken zijn geen uitzondering. Bezorgde woorden een iets grotere, maar klinken nog altijd met regelmaat. “Goh jij sport wel erg veel. Zorg je wel goed voor jezelf?” Vervolgens een lange pauze en dan de twijfelachtige zin.. “ben je niet een beetje verslaafd aan het sporten?” Tja.. Ben ik dat? Heb ik een sportverslaving?
◊ ◊ ◊
Laten we vooropstellen dat ik blij ben met deze bezorgde blikken en woorden. Ik bedoel.. liever dat het de mensen die dichtbij mij staan het oprecht wat interesseert of ik wel of niet goed voor mezelf zorg, dan dat het ze geen ene *piep* kan schelen. Want ik zeg eerlijk.. ik sport ook best wel veel. En een sportverslaving? Dat is niet nieuw voor mij.
Wat is een sportverslaving?
Laten we even bij het begin beginnen (altijd een goed idee), want wat is nu eigenlijk een sportverslaving? Ik raakte aan het googlen en kwam al snel het woord “bigorexia” tegen. Bigorexia? Hier had ik dus nog NOOIT van gehoord, maar blijkbaar is er een officiële naam voor een sportverslaving (must be something serious then..).
Volgens verschillende bronnen houdt “bigorexia” in dat: excessief bewegen, calorieën verbranden, voeding en met name endorfine dagelijks je leven beheersen. Andere bronnen definiëren de term vooral als “een verstoorde lichaamsbeleving”, waarbij met name een verslaving aan het opbouwen van spieren centraal staat.
Aangezien ik dit artikel niet op een specifieke sport wil richten, houd ik het vandaag bij de term “sportverslaving”.
Wat betekent dit?
Dat een sportverslaving een ongezonde vorm van sporten is, dat wisten we eigenlijk al. Maar wat zégt dit nu eigenlijk? Ik zocht een artikel op en daar kwam het volgende uit (samengevat, het was namelijk een vet lang engels artikel ;)).
Sporten is gezond, wanneer het je fysieke en mentale welzijn POSITIEF beïnvloed. Wanneer iemand té veel sport, is de kans groot dat het bewegen geen positieve, maar juist negatieve invloeden met zich mee brengt. Dit is niet alleen fysiek merkbaar (blessures), maar ook zeker mentaal. Wat dacht je bijvoorbeeld van problemen in het sociale leven? Het “niet meer willen afspreken, omdat je MOET sporten” bijvoorbeeld? Of wat dacht je van problemen op je werk of op school, omdat je “je verantwoordelijkheden misschien wel niet meer nakomt, want je MOEST sporten..” ? Is dit nog wel gezond?
Een sportverslaving is dus niet per definitie heel veel sporten. Eigenlijk maakt het misschien niet eens uit hoevaak iemand sport. Het gaat erom wat voor effect het op jou heeft. De een kan 7 keer per week sporten terwijl het zijn psychische en fysieke welzijn goed doet (denk aan een topsporter, hoewel ook daar komen natuurlijk sportverslavingen voor). Maar het kan ook zijn dat het vele sporten (misschien wel ongemerkt) een negatieve invloed heeft op je fysieke en psychische welzijn. In dat geval kan er sprake zijn van een sportverslaving.
Twee vormen
In het artikel wat ik las, benoemde de auteurs twee vormen van een sportverslaving, namelijk:
- Een Primaire Sportverslaving: Het vele sporten is het primaire probleem in het leven van de betreffende persoon. Oftewel: het zijn de directe gevolgen van het sporten zelf dat verslavend is en wat ervoor zorgt dat iemand het keer op keer en “te veel” blijft doen. Verslaafd zijn aan het runners-high gevoel bijvoorbeeld (de endorfine), omdat dat voor jou misschien fantastisch voelt (voor wie niet..?).
- Een Secundaire Sportverslaving: het vele sporten is dan een consequentie van een ander psychisch probleem. Hierbij staat het andere probleem centraal en is de sportverslaving eigenlijk “bijkomstig aan” of “in dienst van” het andere probleem. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een eetprobleem. Het sporten kan hierbij een middel zijn om extra veel calorieën te verbranden en zo dus bij te dragen aan de gedachten/doelen van het eetprobleem.
Hoe komt het en hoe vaak komt het voor?
Hoe het precies ontstaat is niet helemaal duidelijk. Wel zijn artikelen het erover eens dat het waarschijnlijk dezelfde oorzaken heeft als hoe andere verslavingen kunnen ontstaan. De symptomen van een sportverslaving zijn dan ook veelal gelijk aan de symptomen van veel andere “gedrags-“verslavingen.
Een verslaving gaat namelijk veelal gepaard met gevoelens van obsessie, toenemende gevoelens van “angst” vóór het bepaalde gedrag is uitgevoerd, en afnemende gevoelens van angst nadat het gedrag is uitgevoerd. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een gevoel van opluchting en tevredenheid (na het sporten bijvoorbeeld). De positieve gevoelens na het bepaalde gedrag zijn alleen van korte duur en uiteindelijk zal het gevoel van “het gedrag weer moeten uitvoeren” alleen maar toenemen.
En dit alles geldt dus eigenlijk ook voor een sportverslaving. Herken je dat gevoel van het “moeten sporten”? Het gevoel van “je schuldig voelen” als je niet bent geweest?
Het zou wel degelijk goed kunnen dat jij je hierin herkent. Uit onderzoek blijkt namelijk dat een sportverslaving redelijk vaak voorkomt. Hoewel er verschillende getallen staan in verschillende artikelen, highlight ik er een paar. Zo blijkt uit een artikel dat een sportverslaving wel bij 52% van de triatleten voorkomt. Een ander artikel kaart aan dat het het voorkomen van een sportverslaving bij hardlopers wel zo’n 26% (man) en 25% (vrouw) is.*
* Nu moet hier wel nog meer onderzoek naar gedaan worden, maar dit is lastig gezien er niet een duidelijke terminologie/diagnostiek is voor sportverslavingen. Maar het geeft een indicatie.
Ben ik sportverslaafd?
Of ik me in de gevoelens van “het moeten sporten” en “het schuldig voelen als ik niet ga” herken?
Ja.
Deze gevoelens ken ik als geen ander. Alleen.. heb ik deze gevoelens niet op dit moment.
Het herkennen van deze gevoelens komt van mij vanuit jaren geleden. Nu ik het lees heb ik duidelijk last gehad van een secundaire sportverslaving. Ik had een eetprobleem en mijn verslaving van sport was daar bijkomstig aan. Het was iets waar ik controle over had. Iets waar ik trots op kon zijn als ik mijn urenlange hometrainer tocht had volbracht (althans, dat vond ik destijds) (en ja, ik spendeerde serieus uren op een hometrainer #verlorentijd). Helaas was dit gevoel van trots verre van terecht. Zo werd sporten voor mij een obsessie. Mijn leven bestond uit school, sporten en het vooral niet teveel eten. Sportte ik een dag niet? Dan voelde ik me verschrikkelijk. Ondanks dat ik mijn hele lichaam ermee kapot maakte.
Maar nu sport je toch weer bijna elke dag?
Ja het klopt 100% dat ik ook nu een groot deel van mijn tijd sportend doorbreng. Het verschil is alleen dat ik mij nu niet rot voel op een rustdag, maar juist lekker met mijn billen in de zon ga chillen en mijzelf trakteer op een schepijsje met mokka smaak (love it). Het verschil is dat ik nu niet noodgedwongen uren sport om zoveel mogelijk calorieën te verbranden, maar dat ik dat nu doe omdat ik ergens voor train en sterker wil worden. Het verschil is dat het geen obsessieve bezigheid is, maar een activiteit waarvan ik geniet (oké, niet als ik een uur op de crosstrainer moet staan volgens mijn marathon schema, iets wat ik vroeger uit mijzelf zou doen #burnthatcalories, maar nu dus NOOIT uit mijzelf zou doen). En bovenal is het verschil dat ik geen feestje, wijnavondje, filmmarathon, netflix-sessie (of zelfs een verslag voor school) zou cancelen voor het obsessieve sporten.
Nu kan ik er niet onderuit dat ik me ook daadwerkelijk GOED/beter voel als ik sport (tja, ook ik maak nu eenmaal endorfine aan), maar het is niet zo dat ik het nu mijn leven laat bepalen. Ik vind het jammer als ik door een blessure niet kan hardlopen, maar ik ga mij er niet rot of onnozel door voelen. Ik pak gewoon een van mijn andere hobby’s op en dat lopen komt wel weer.
Toch ben ik mij er wel van bewust dat ik “gevoelig” ben voor een sportverslaving. Mijn eetprobleem is iets wat namelijk ook nog altijd, gelukkig ver weg, op de achtergrond aanwezig is. Een terugval is dus best nog eens mogelijk en zo ook de sportverslaving (denk ik). Wel probeer ik mij hier zelf BEWUST van te behoeden. Merk ik dat het sporten teveel op een obsessie begint te lijken? Dan stop ik expres een aantal dagen met actief bezig zijn, zodat dat gevoel verdwijnt en ik weer ervaar dat het ook anders kan (tip van de dag, bij mij werkt het tenminste!)
Heb jij een sportverslaving? – checklist!
Ben jij gevoelig voor een sportverslaving of heb jij er misschien al een..? Een kleine checklist!*
- Train jij bijna elke dag of zelfs meerdere keren per dag?
- Voelt sporten voor jou primair als een moeten en niet als “leuk”?
- Krijg jij ontwenningsverschijnselen als je niet sport? (Denk aan moeheid of bepaalde angsten als: conditie verliezen, dik worden of andere angsten)
- Heb jij last van het ontstaan van bepaalde conflicten? Waarbij je bijvoorbeeld weet dat je school/werk activiteiten te doen hebt, maar het gevoel van moeten sporten je tegenhoudt dit ook daadwerkelijk te gaan doen?
- Zeg jij afspraken/feestjes/vrienden avondjes af omdat je perse moet sporten?
- Compenseer jij met voeding als je een dag niet sport?
- Voel jij je “incompleet” als je een dag niet hebt gesport?
- Ga jij gewoon door met sporten ondanks dat je lichaam aangeeft dat dit geen goed idee is?
Dit zijn een aantal symptomen op een rij. Kun je het grootste gedeelte hiervan met “ja” beantwoorden dan is het misschien eens goed om voor jezelf eerlijk(!!) na te gaan of jij niet te kampen hebt met een vorm van een sportverslaving.
*PS: Made by me, dus niet door een dokter of iets 😉
◊ ◊ ◊
Een redelijk lang artikel, maar ik denk wel “belangrijk” aangezien het niet iets is wat nooit voorkomt. Nu ben ik heel erg benieuwd wat jij van het artikel denkt? Of wat jij weet van een sportverslaving? Of wat is jouw mening over je eigen (of misschien wel mijn) sportgedrag? Let me know!!
Liefs, Monique
Bronnen:
Geef een reactie